ترسیم – شهر استراتژیک پوکروفسک در استان دونتسک در آستانه سقوط کامل است؛ نیروهای نظامی روسیه شهر را از سه طرف محاصره کرده و در یک جنگ شهری تمام عیار متر به متر پیشروی می‌کنند تا مدافعان اوکراینی را به انتخاب میان مرگ یا عقب‌نشینی وادار سازند.
ترسیم نیوز – محمدحسین لطف‌الهی: در شرایطی که از نظر کارشناسان نظامی، سقوط پوکروفسک ناگزیر به نظر می‌رسد، کی‌یف با یک دو راهی تکراری روبه‌رو است و باید میان عقب‌نشینی سریع و حفظ جان سربازان یا ادامه دفاع از شهر و پذیرش تلفات غیرقابل جبران دست به انتخاب بزند.
منتقدان و برخی فرماندهان میدانی می‌گویند که با توجه به مشکلات جدی اوکراین در تأمین نیروی انسانی آموزش دیده، حفظ جان مدافعان شهر اهمیت بالاتری دارد. ویاچسلاو شوچوک، فرمانده یک گردان پهپادی که در حال حاضر نیز در پوکروفسک در حال مبارزه است، هفته گذشته در گفت‌وگویی در این باره گفت: «سرنوشت شهر از پیش معلوم است. ما باید مراقب سربازانمان باشیم و آن‌ها را به موقع از منطقه خطر خارج کنیم. هیچ شرم و خجالتی در عقب‌نشینی و انتقال سربازان به مواضعی که مزیت نسبی برای دفاع داشته باشند، وجود ندارد.»
تصمیم کی‌یف تا لحظه انتشار گزارش، استفاده از همه ظرفیت‌ها برای دفاع از شهر بوده. تجربه‌های مشابه قبلی در طول بیش از ۳ سال و ۸ ماهی که از حمله نظامی تمام‌عیار روسیه به اوکراین می‌گذرد، از جمله محاصره شهرهایی نظیر باخموت و آودیوکا، نیز نشان می‌دهد که مقام‌های ارشد اوکراینی به رغم آگاهی از نقاط ضعف و تبعات تصمیم‌ها، عقب‌نشینی را یک گزینه معتبر نمی‌دانند.
راب لی، تفنگدار دریایی سابق آمریکایی و کارشناس مسائل روسیه در اندیشکده تحقیقات روابط خارجی در فیلادلفیا، در این باره در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اوکراین در گذشته پافشاری زیادی روی حفظ مواضع و شهرهایی داشت که شرایط در آنجا به طور محسوسی غیرقابل تحمل شده بود.»
اواخر ماه اکتبر، ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین در یک نشست توجیهی با خبرنگاران تأیید کرده بود که نسبت تعداد مهاجمان روسی به مدافعان اوکراینی در منطقه پوکروفسک ۸ به ۱ است. برتری‌های نسبی اوکراینی‌ها نیز به ویژه برتری پهپادی که نقش مهمی در کند کردن پیشروی روس‌ها داشت به دلیل تغییرات آب و هوایی از بین رفته و این امکان را در اختیار نیروهای پیاده روسیه قرار داده تا در قالب گروه‌های کوچک پیشروی کرده و از شکاف‌های کوچک میان مواضع نیروهای دفاعی اوکراین استفاده کنند.
اولکساندر سیرسکی، فرمانده کل نیروهای مسلح اوکراین روز چهارشنبه ۱۲ نوامبر در فیسبوک نوشت که بر اساس ارزیابی نهادهای نظامی اوکراین «هیچ بحثی درباره کنترل پوکروفسک توسط روس‌ها یا محاصره شدن نیروهای مدافع شهر وجود ندارد.» کارشناسان نظامی اما می‌گویند موفقیت‌های محدود ضدحمله خبره‌ترین گردان‌های ارتش اوکراین در پوکروفسک نمی‌تواند به معنای امکان جلوگیری از سقوط این شهر استراتژیک باشد. یک افسر نظامی ارشد بریتانیایی که سابقه همکاری و مشاوره به ارتش اوکراین را نیز در کارنامه خود داراست، در این باره به ساندی تایمز گفت: «در این مقطع باید کار پوکروفسک را به نفع روس‌ها تمام شده دانست.»
استدلال کی‌یف برای ادامه مقاومت در شهرهایی مثل پوکروفسک این است که این کار ارتش روسیه را مجبور می‌کند تعداد زیادی از نیروهای خود را در یک منطقه خاص متمرکز کنند و تلفات بالایی را متحمل شوند. از نگاه آن‌ها این موضوع می‌تواند در جنگ‌های کلیدی‌تر آینده به اوکراین کمک کند. انگیزه‌های سیاسی هم در این نوع تصمیم‌گیری کی‌یف بی‌تأثیر نیست. کی‌یف برای جلوگیری از کاهش کمک‌ها و قانع کردن متحدانش برای ادامه جنگ نیاز دارد در جنگ روایت‌ها پیروز باشد. دولتمردان اوکراینی نمی‌خواهند به مسکو اجازه دهند که پیروزی قاطع و سریعی کسب کند و از این پیروزی برای قانع کردن ترامپ به توقف حمایت‌ها از اوکراین بهره گیرد.
اندیشکده رویال یونایتد سرویس در گزارشی که از جنگ باخموت منتشر کرد نوشته بود: «در ابتدا، تلاش برای حفظ باخموت با توجه به تلفات بسیار زیادی که روس‌ها برای پیشروی کند خود متحمل می‌شدند، منطقی بود اما زمانی که روس‌ها توانستند نزدیک‌تر شوند و نیروهای اوکراینی به طور کامل زیر آتش توپخانه روسیه قرار گرفتند، تلاش برای حفظ این شهر دیگر توجیهی نداشت و تلفات به ضرر اوکراینی‌ها بود.»
چرا پوکروفسک مهم است؟
ارتش روسیه از فوریه ۲۰۲۴، در فاصله کوتاهی پس از سقوط آودیوکا، تلاش‌ها برای تصرف پوکروفسک را آغاز کرد. تصرف این شهر توسط روس‌ها باعث می‌شود نیروهای نظامی اوکراین یکی از مهمترین دژهای دفاعی خود را در استان دونتسک از دست بدهند.
موقعیت جغرافیایی پوکروفسک باعث می‌شود تا این شهر که پیش از جنگ نزدیک به ۶۰ هزار نفر جمعیت داشت، به عنوان یکی از مهمترین هاب‌های لجستیکی شرق اوکراین شناخته شود.
ارتش اوکراین از این شهر برای ارسال کمک‌های نظامی و تأمین تدارکات بخش‌هایی از دونتسک که هنوز در کنترل نیروهای اوکراینی است استفاده می‌کرد.
از نگاه روسیه که در ماه‌های اخیر بخش زیادی از نیروهای خود را از جبهه‌های مختلف به پوکروفسک منتقل کرده، تصرف دونباس (دو استان دونتسک و لوهانسک) اهمیت بسیار زیادی دارد. در حال حاضر حدود ۱۰ درصد از منطقه دونباس در کنترل نیروهای اوکراینی است و اگر روس‌ها بتوانند پوکروفسک و کاستیانتنیوکا در شمال شرق دونتسک را تصرف کنند، فرصت خوبی برای آن‌ها به منظور حرکت به سمت دو شهر کراماتورسک و اسلوویانسک و تسخیر آن‌ها فراهم می‌شود.
مسکو پیشروی قابل توجهی در سال ۲۰۲۵ داشته و به طور میانگین روزانه بیش از ۴۰۰ کیلومتر مربع از خاک اوکراین را به اشغال خود در آورده است. در صورت سقوط پوکروفسک، اشغال این شهر به بزرگترین دستاورد روسیه از زمان تصرف شهر آودیوکا در اوایل سال ۲۰۲۴ تبدیل می‌شود.
از نظر سیاسی هم این جنگ، برای ولادیمیر پوتین نوعی جنگ اراده‌ها محسوب می‌شود و او بر این باور است که پیروزی در پوکروفسک می‌تواند نقش مهمی در تضعیف روحیه اوکراینی‌ها و وادار ساختن ایالات متحده و اوکراین به پذیرش شروط روسیه در میز مذاکره منجر شود.
جهنم فقط در دونتسک نیست
یکی از تبعات فاجعه‌بار ادامه مقاومت اوکراینی‌ها در شهر پوکروفسک و انتقال نیروهای زبده ارتش به این منطقه، ایجاد کمبودهای دفاعی در سایر مناطق است. در ابتدای این هفته، روسیه تلاش‌های جدیدی را برای پیشروی از شمال زاپروژیا آغاز کرد و موفق شد مناطقی را در نزدیکی هولیاپول (۶۰ کیلومتری جنوب غرب پوکروفسک) در مرز زاپروژیا و دونتسک به اشغال خود در بیاورد.
اولکساندر سیرسکی، فرمانده نیروهای مسلح اوکراین می‌گوید شرایط در زاپروژیا «به طور قابل توجهی بدتر» شده و «جنگ‌های فرسایشی» در این منطقه آسیب‌های زیادی به ارتش اوکراین وارد آورده است.
تصاویر ماهواره‌ای نیز عقب‌نشینی‌های ارتش اوکراین را از برخی مواضع که پیش از این تا ماه‌ها روس‌ها از تصرف آن‌ها عاجز بودند، نشان می‌دهد.
پیامدهای شکست در پوکروفسک
برخی تحلیلگران معتقدند، سقوط پوکروفسک مقدمه‌ای برای شکست‌های بعدی ارتش اوکراین خواهد بود.
در حالی که روسیه قدم‌به‌قدم به این موفقیت بسیار مورد انتظار در میدان نبرد نزدیک می‌شود، فضای حاکم بر کی‌یف سنگین و گرفته است. ولودیمیر زلنسکی نیز اخیراً اذعان کرد که وضعیت در پوکروفسک «بسیار دشوار» است.
علی‌رغم این فضای یأس‌آور، تأثیر واقعی پیروزی روسیه در پوکروفسک کاملاً روشن نیست. اگرچه این بزرگترین دستاورد نظامی روسیه در یکسال اخیر است، اما دیدگاه غالب در میان تحلیلگران نظامی این است که مسکو به یک «پیروزی به بهای گزاف» دست یافته است. این روایت، بازتاب‌دهنده هزینه‌های انسانی سرسام‌آور این تهاجم است که تلفات آن ده‌ها هزار نفر تخمین زده می‌شود.
این استدلال قانع‌کننده‌ای است، اما آیا تمام داستان را بازگو می‌کند؟ از نقطه نظر نظامی، تصرف پوکروفسک مزایای تاکتیکی آشکاری برای روسیه خواهد داشت. پوکروفسک یک قطب لجستیکی کلیدی در غرب دونتسک است. این شهر علاوه بر داشتن خط راه‌آهن، در محل تلاقی جاده‌های منتهی به شرق (به سمت کوستیانتینیفکا و دونتسک) و جاده‌های منتهی به غرب (به سمت دنیپرو و زاپوریژیا) قرار دارد.
هرچند اوکراین در اکتبر ۲۰۲۲ کنترل قطب لجستیکی لیمان را بازپس گرفت، اما شکست در پوکروفسک، سلطه لجستیکی بی‌رقیبی را نصیب روسیه خواهد کرد. در حال حاضر نیز نیروهای اوکراینی مجبورند برای دسترسی به مواضع خود ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر را در زمین‌های صعب‌العبور پیاده طی کنند و در تخلیه همرزمان مجروح خود از خطوط مقدم با مشکل مواجه هستند.
از دیدگاه استراتژیک، تصویر مبهم‌تر می‌شود. «مؤسسه مطالعات جنگ» (ISW) اشاره کرده بود که روسیه پیش از این در جولای ۲۰۲۵، توانایی اوکراین برای استفاده از پوکروفسک به عنوان یک قطب لجستیکی را از کار انداخته بود و تصرف این شهر، ممکن است آن موفقیت را تنها اندکی تقویت کند. علی‌رغم بمباران‌های بی‌وقفه روسیه، اوکراین همچنان کنترل قاطعی بر اسلوویانسک و کراماتورسک دارد. این بدان معناست که کرملین تا رسیدن به هدف خود یعنی تضمین کنترل کامل بر دونتسک، فاصله زیادی دارد.
از منظر صرفاً نظامی، پیروزی روسیه در پوکروفسک بیشتر یک موفقیت تبلیغاتی به نظر می‌رسد تا یک تحول تعیین‌کننده در میدان نبرد. با این حال، اشتباه است اگر بگوییم این پیروزی کاملاً توخالی است. روسیه با تصرف پوکروفسک می‌تواند تنش‌ها میان زلنسکی و فرماندهان ارشد نظامی را تشدید کند و روحیه در حال افول اوکراین را بیش از پیش دچار فرسایش سازد.
در طول دفاع نافرجام اوکراین از باخموت نیز، تنش‌هایی میان زلنسکی و فرمانده وقت نیروهای مسلح، والری زالوژنی، در جریان بود. زلنسکی استراتژی «قلعه باخموت» را در پیش گرفته بود، زیرا متقاعد شده بود که نیروهای اوکراینی با ماندن در شهر، تلفات سنگین و نامتناسبی به روس‌ها وارد خواهند کرد. در مقابل، زالوژنی از عقب‌نشینی تاکتیکی حمایت می‌کرد تا چالش‌های اوکراین در تأمین نیروی انسانی، حادتر از آن نشود.
نشریه تلگراف نوشته است که بر اساس گفتگو با منابع اوکراینی آگاه از وضعیت خط مقدم، کشمکش مشابهی اکنون در پوکروفسک در جریان است. ویتالی کلیچکو، شهردار کی‌یف و از منتقدان زلنسکی، اخیراً هشدار داد که اوکراین «مشکلات عظیمی در زمینه سربازان و منابع انسانی» دارد.
فرماندهان ارشد نظامی اوکراین نگرانند که نیروهایشان در سراسر خط مقدم ۱۰۰۰ کیلومتری، بیش از حد پراکنده شده‌اند و توانشان تحلیل رفته است. اگرچه زلنسکی قاطعانه اعلام کرد که «هیچ‌کس مجبور نیست برای دفاع از ویرانه‌ها در پوکروفسک بمیرد»، اما با عدم ترجمه این کلمات به دستور عقب‌نشینی تاکتیکی، فرماندهان نظامی را رنجانده است.
در حالی که تهاجم روسیه به چهارمین سالگرد خود نزدیک می‌شود، روحیه در اوکراین به سرعت در حال تحلیل رفتن است. ماکسیم تیمچنکو، مدیرعامل غول انرژی DTEK، هشدار داده است که روسیه به دنبال نابودی کامل سیستم انرژی اوکراین است.
خاموشی‌های شانزده ساعته در روز به بخشی عادی از زندگی در بسیاری از مناطق اوکراین تبدیل شده و با کاهش شدید دما در ماه‌های آینده، اوضاع احتمالاً بدتر نیز خواهد شد. هنگامی که این بحران انرژی با کمک‌های نامنظم غرب، یک رسوایی فساد جنجالی در بخش برق، و مهاجرت دسته‌جمعی مردان فراری از خدمت سربازی ترکیب می‌شود، به نظر می‌رسد روحیه مردم در پایین‌ترین سطح خود از روزهای وحشتناک اوایل تهاجم قرار گرفته است.
پیروزی روسیه در پوکروفسک شاید تأثیر کوتاه‌مدت ناچیزی بر معادلات خط مقدم داشته باشد، اما پیامدهای گسترده آن بر روحیه ملی و وحدت زمان جنگ در اوکراین می‌تواند بسیار بزرگتر و مخرب‌تر باشد.
خبرآنلاین/
